ΤΟ ΠΥΡΗΝΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΣΤΟ CHERNOBYL
Στις 26 Απριλίου 1986 στο Chernobyl της Ουκρανίας έγινε το μεγαλύτερο ατύχημα σε πυρηνικό αντιδραστήρα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Το ατύχημα έγινε κατά τη διάρκεια μιας δοκιμής στην τέταρτη μονάδα του πυρηνικού σταθμού του Chernobyl, όπου επρόκειτο να ελεγχθεί η δυνατότητα τροφοδότησης των συστημάτων ψύξεως του αντιδραστήρα σε περίπτωση απότομης απώλειας της ισχύος του. Η δοκιμή αυτή πραγματοποιήθηκε χωρίς να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για την ασφάλεια του αντιδραστήρα και είχε σαν αποτέλεσμα την τήξη της καρδιάς του, την καταστροφή μέρους του περιβλήματός του και τη διασπορά μεγάλων ποσοτήτων ραδιενεργών στοιχείων στο περιβάλλον.
Τα ραδιοϊσότοπα που απελευθερώθηκαν κατά τη διάρκεια του ατυχήματος μεταφέρθηκαν μέσω του αέρα σε μεγάλες αποστάσεις. Η ραδιενεργός ρύπανση ήταν υψηλή σε ακτίνα δεκάδων χιλιομέτρων γύρω από τον αντιδραστήρα, με αποτέλεσμα οι περιοχές αυτές να χαρακτηρίζονται έως σήμερα ως ελεγχόμενες ή ως απαγορευμένες. Ραδιοϊσότοπα που προέρχονταν από το ατύχημα ανιχνεύθηκαν σχεδόν σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες. Η ποσότητα της ραδιενέργειας που εναποτέθηκε σε αυτές ποικίλλει και είναι συνάρτηση της απόστασης της χώρας από τον σταθμό και των μετεωρολογικών συνθηκών που επικρατούσαν κατά την περίοδο του ατυχήματος, όπως η κίνηση των αέριων μαζών και οι βροχοπτώσεις.
Επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων εκτιμάται ότι θα υπάρξουν κυρίως μεταξύ των 116,000 ατόμων που βρίσκονταν πλησίον του Chernobyl κατά την διάρκεια του ατυχήματος και οι οποίοι απομακρύνθηκαν μετά το ατύχημα, των 270,000 ατόμων που συνεχίζουν να διαμένουν σε περιοχές με υψηλή ραδιενέργεια πλησίον του Chernobyl, καθώς και των 200,000 ατόμων που συμμετείχαν στις ομάδες αντιμετώπισης του ατυχήματος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας αναμένεται ότι μεταξύ αυτών θα υπάρξουν 4,000 άτομα που σε κάποια στιγμή της ζωής τους θα αναπτύξουν θανατηφόρες μορφές καρκίνου εξαιτίας του ατυχήματος. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται τα 50 άτομα των ομάδων αντιμετώπισης του ατυχήματος που πέθαναν σε σύντομο χρονικό διάστημα λόγω της έκθεσής τους σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας και τα 9 παιδιά που έχασαν τη ζωή τους από καρκίνο του θυρεοειδούς.
Η ρύπανση του ελληνικού χώρου με ραδιοϊσότοπα που προέρχονται από το ατύχημα του Chernobyl έχει γίνει αντικείμενο μελέτης αρκετών ερευνητικών και πανεπιστημιακών εργαστηρίων στη χώρα, με αποτέλεσμα να υπάρχει λεπτομερής γνώση των συγκεντρώσεων των ισοτόπων αυτών στο περιβάλλον, στην τροφική αλυσίδα και στον άνθρωπο.
Από τις παραπάνω μελέτες προκύπτει ότι μετά τον πρώτο χρόνο του ατυχήματος, οι συγκεντρώσεις στα τρόφιμα στην Ελλάδα ήταν αμελητέες. Παρ'όλα αυτά εξακολουθεί έως και σήμερα ο συστηματικός έλεγχος σε εισαγόμενα τρόφιμα από τρίτες χώρες, καθώς και η μέτρηση αντιπροσωπευτικών δειγμάτων από την ελληνική αγορά. Κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου μετά το ατύχημα υπήρξαν συστάσεις προς τους καταναλωτές, απαγορεύσεις και καταστροφές προϊόντων, προκειμένου να περιοριστεί η έκθεση του πληθυσμού σε ραδιενέργεια. Η δόση που τελικά έλαβε ο ελληνικός πληθυσμός εκτιμάται ότι είναι πολύ μικρή και ως εκ τούτου δεν μπορούν να αποδοθούν προβλήματα υγείας του ελληνικού πληθυσμού στο ατύχημα του Chernobyl.
Το ατύχημα του Chernobyl αποκάλυψε μια σειρά από αδυναμίες που αφορούσαν συστήματα ασφάλειας ορισμένων πυρηνικών αντιδραστήρων, ελλιπή έλεγχο των διαδικασιών, ανεπαρκή συστήματα έγκαιρης ειδοποίησης σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, κλπ. Αυτό επέβαλλε τη συστηματικοποίηση και εντατικοποίηση των ελέγχων στα πυρηνικά κέντρα από διεθνείς επιτροπές (π.χ. ΔΟΑΕ, EURATOM), την ανάπτυξη και αυστηρή τήρηση προδιαγραφών ασφαλείας, την οργάνωση εθνικών και διεθνών συστημάτων έγκαιρης ειδοποίησης, την κατάρτιση σχεδίων έκτακτης ανάγκης, την οργάνωση διεθνών ασκήσεων κ.α.
Ειδικότερα στην Ελλάδα με αφορμή το ατύχημα του Chernobyl αναθεωρήθηκε το Γενικό Σχέδιο Πολιτικής Προστασίας, συμπεριλαμβάνοντας και θέματα ραδιενέργειας, και βελτιώθηκε η τεχνική υποδομή, έτσι ώστε σήμερα να υπάρχει δίκτυο ελέγχου ραδιενέργειας περιβάλλοντος που πληροί τις αυστηρότερες διεθνείς προδιαγραφές.
Επιπλέον, η χώρα μας συμμετέχει σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς, έχει κυρώσει τις διεθνείς συμβάσεις, έχει εναρμονίσει πλήρως την εθνική της νομοθεσία με την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή, συμμετέχει σε όλα τα δίκτυα έγκαιρης ειδοποίησης και έχει συνάψει διμερείς συμφωνίες με άλλες χώρες αναφορικά με την έγκαιρη ειδοποίηση και ανταλλαγή πληροφοριών.
Πηγή: http://www.eeae.gr/gr/index.php?fvar=html/president/_ana_chernobyl
Τα ραδιοϊσότοπα που απελευθερώθηκαν κατά τη διάρκεια του ατυχήματος μεταφέρθηκαν μέσω του αέρα σε μεγάλες αποστάσεις. Η ραδιενεργός ρύπανση ήταν υψηλή σε ακτίνα δεκάδων χιλιομέτρων γύρω από τον αντιδραστήρα, με αποτέλεσμα οι περιοχές αυτές να χαρακτηρίζονται έως σήμερα ως ελεγχόμενες ή ως απαγορευμένες. Ραδιοϊσότοπα που προέρχονταν από το ατύχημα ανιχνεύθηκαν σχεδόν σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες. Η ποσότητα της ραδιενέργειας που εναποτέθηκε σε αυτές ποικίλλει και είναι συνάρτηση της απόστασης της χώρας από τον σταθμό και των μετεωρολογικών συνθηκών που επικρατούσαν κατά την περίοδο του ατυχήματος, όπως η κίνηση των αέριων μαζών και οι βροχοπτώσεις.
Επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων εκτιμάται ότι θα υπάρξουν κυρίως μεταξύ των 116,000 ατόμων που βρίσκονταν πλησίον του Chernobyl κατά την διάρκεια του ατυχήματος και οι οποίοι απομακρύνθηκαν μετά το ατύχημα, των 270,000 ατόμων που συνεχίζουν να διαμένουν σε περιοχές με υψηλή ραδιενέργεια πλησίον του Chernobyl, καθώς και των 200,000 ατόμων που συμμετείχαν στις ομάδες αντιμετώπισης του ατυχήματος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας αναμένεται ότι μεταξύ αυτών θα υπάρξουν 4,000 άτομα που σε κάποια στιγμή της ζωής τους θα αναπτύξουν θανατηφόρες μορφές καρκίνου εξαιτίας του ατυχήματος. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται τα 50 άτομα των ομάδων αντιμετώπισης του ατυχήματος που πέθαναν σε σύντομο χρονικό διάστημα λόγω της έκθεσής τους σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας και τα 9 παιδιά που έχασαν τη ζωή τους από καρκίνο του θυρεοειδούς.
Η ρύπανση του ελληνικού χώρου με ραδιοϊσότοπα που προέρχονται από το ατύχημα του Chernobyl έχει γίνει αντικείμενο μελέτης αρκετών ερευνητικών και πανεπιστημιακών εργαστηρίων στη χώρα, με αποτέλεσμα να υπάρχει λεπτομερής γνώση των συγκεντρώσεων των ισοτόπων αυτών στο περιβάλλον, στην τροφική αλυσίδα και στον άνθρωπο.
Από τις παραπάνω μελέτες προκύπτει ότι μετά τον πρώτο χρόνο του ατυχήματος, οι συγκεντρώσεις στα τρόφιμα στην Ελλάδα ήταν αμελητέες. Παρ'όλα αυτά εξακολουθεί έως και σήμερα ο συστηματικός έλεγχος σε εισαγόμενα τρόφιμα από τρίτες χώρες, καθώς και η μέτρηση αντιπροσωπευτικών δειγμάτων από την ελληνική αγορά. Κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου μετά το ατύχημα υπήρξαν συστάσεις προς τους καταναλωτές, απαγορεύσεις και καταστροφές προϊόντων, προκειμένου να περιοριστεί η έκθεση του πληθυσμού σε ραδιενέργεια. Η δόση που τελικά έλαβε ο ελληνικός πληθυσμός εκτιμάται ότι είναι πολύ μικρή και ως εκ τούτου δεν μπορούν να αποδοθούν προβλήματα υγείας του ελληνικού πληθυσμού στο ατύχημα του Chernobyl.
Το ατύχημα του Chernobyl αποκάλυψε μια σειρά από αδυναμίες που αφορούσαν συστήματα ασφάλειας ορισμένων πυρηνικών αντιδραστήρων, ελλιπή έλεγχο των διαδικασιών, ανεπαρκή συστήματα έγκαιρης ειδοποίησης σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, κλπ. Αυτό επέβαλλε τη συστηματικοποίηση και εντατικοποίηση των ελέγχων στα πυρηνικά κέντρα από διεθνείς επιτροπές (π.χ. ΔΟΑΕ, EURATOM), την ανάπτυξη και αυστηρή τήρηση προδιαγραφών ασφαλείας, την οργάνωση εθνικών και διεθνών συστημάτων έγκαιρης ειδοποίησης, την κατάρτιση σχεδίων έκτακτης ανάγκης, την οργάνωση διεθνών ασκήσεων κ.α.
Ειδικότερα στην Ελλάδα με αφορμή το ατύχημα του Chernobyl αναθεωρήθηκε το Γενικό Σχέδιο Πολιτικής Προστασίας, συμπεριλαμβάνοντας και θέματα ραδιενέργειας, και βελτιώθηκε η τεχνική υποδομή, έτσι ώστε σήμερα να υπάρχει δίκτυο ελέγχου ραδιενέργειας περιβάλλοντος που πληροί τις αυστηρότερες διεθνείς προδιαγραφές.
Επιπλέον, η χώρα μας συμμετέχει σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς, έχει κυρώσει τις διεθνείς συμβάσεις, έχει εναρμονίσει πλήρως την εθνική της νομοθεσία με την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή, συμμετέχει σε όλα τα δίκτυα έγκαιρης ειδοποίησης και έχει συνάψει διμερείς συμφωνίες με άλλες χώρες αναφορικά με την έγκαιρη ειδοποίηση και ανταλλαγή πληροφοριών.
Πηγή: http://www.eeae.gr/gr/index.php?fvar=html/president/_ana_chernobyl